آلپورت نظریه شخصیت خود را بیشتر بر اساس گمانه زنی فلسفی و عقل سلیم استوار کرد تا تحقیقات علمی. او هرگز نمی خواست نظریه اش کاملاً جدید و جامع باشد، بلکه التقاطی بود و با دقت عناصری را از نظریه های قدیمی اقتباس کرد که با اعتقادش به اینکه اغلب افراد هشیار، آینده نگر و تنش خواه هستند، هماهنگ باشند. باید نظریه آلپورت را مانند هر نظریه شخصیت دیگری، بر اساس ملاک های علمی ارزیابی کنیم.
اولین نکته این است که آیا رویکرد آلپورت واقعا نظریه شخصیت بود یا نه. مطمئناً رویکرد او به شخصیت می پردازد. در واقع آلپورت احتمالا بیش از روان شناسان دیگر برای تعریف کردن شخصیت تلاش کرد و سایر تعریف های این اصطلاح را طبقه بندی نمود.
اما انگیزه های کودکان و بزرگسالان روان پریش و روان رنجور چه می شوند؟ چه چیزی آنها را با انگیزه می کند و چرا؟ درباره بزرگسالان سالمی که به صورت عجیبی رفتار می کنند چه می توان گفت؟ چه چیزی این مغایرت ها را توجیه می کند؟ آلپورت برای رویاهای عجیب و غریب، خیال بافی ها و توهمات افراد پخته، چه توجیهی در اختیار گذاشت؟ متاسفانه نظریه شخصیت او به قدر کافی گسترده نیست که به این سوال ها به نحو شایسته ای پاسخ دهد.
رویکرد آلپورت به شخصیت به رغم محدودیت های آن، به عنوان یک نظریه مفید، تحریک کننده و روشنگر است. هر کسی که دوست دارد نظریه شخصیت بسازد، ابتدا باید با نوشته های آلپورت آشنا شود. تعداد کمی از روان شناسان دیگر به اندازه او برای قرار دادن نظریه شخصیت در جای خود تلاش کرده اند، تعداد کمی در تعریف اصطلاحات و در طبقه بندی تعریف های قبلی به اندازه او دقیق بوده اند.
آیا این نظریه پژوهش به بار آورده است؟ نظریه آلپورت در این ملاک، متوسط ارزیابی می شود. مقیاس گرایش مذهب، بررسی ارزش ها، و علاقه او به تعصب به تعدادی تحقیق در زمینه بررسی علمی مذهب، ارزش ها و تعصب منجر شده است.
در رابطه با ملاک ابطال پذیری، نظریه آلپورت پایین ارزیابی می شود. گرایش های مذهبی را می توان تایید یا باطل کرد اما اغلب مفاهیم آلپورت از توانایی علم برای تعیین کردن این موضوع که آیا سایر توجیهات می توانند به طور برابری مناسب باشند خارج است.
نظریه مفید سازمانی را برای مشاهدات تامین می کند. آیا نظریه آلپورت این ملاک را برآورده می کند؟ بار دیگر این نظریه فقط برای دامنه محدودی از انگیزه های بزرگسالان سازمان معنی داری جهت مشاهدات در اختیار می گذارد. بسیاری از آنچه را که درباره رفتار شناخته شده اند نمی توان به راحتی در نظریه آلپورت جای داد. آلپورت رفتارهایی را که توسط نیروهای ناهشیار تحریک می شوند و همین طور رفتارهایی را که با سایق های نخستین برانگیخته می شوند، توضیح نداده است. او به وجود این نوع انگیزه ها واقف بود اما ترجیح داد به توجهات روان کاوی و رفتاری اجازه دهد بدون گسترش بیشتر، پابرجا بمانند. با این حال این محدودیت نظریه آلپورت را بی اعتبار نمی کند. پدیرفتن مفاهیم نظری دیگر، رویکرد موجهی به نظریه پردازی است.
نظریه آلپورت در رابطه با راهنمایی برای کارورزان سودمندی متوسطی دارد. نظریه او مطمئناً به معلمان و درمانگران کمک می کند و دیدگاهی را در مورد شخصیت در اختیار آنها می گذارد که حاکی است باید با انسا ها به صورت فرد برخورد کرد اما متاسفانه جزئیات آن مشخص نشده است.
در رابطه با دو ملاک آخر نظریه مفید، روان شناسی فردی آلپورت بالا ارزیابی می شود. بیان دقیق او باعث شده است که این نظریه همسانی درونی داشته باشد و از اصل ایجاز تبعیت کند.
آلپورت نظر خوشبینانه ای در مورد زندگی داشت. او با دیدگاه های بسیار جبرگرایانه و ماشینی روان کاوی و رفتاری درباره انسان مخالف بود. او باور داشت که سرنوشت افراد و صفات آنها به وسیله انگیزه های ناهشیاری که از اوایل کودکی سرچشمه می گیرند، تعیین نمی شود بلکه انتخاب های افراد در حال حاضر سرنوشت آنها را تعیین می کند.
انسان ها صرفا ربات هایی نیستند که کورکورانه به نیروهای پاداش و تنبیه واکنش نشان دهد. انسان ها فقط به دنبال کاهش تنش نیستند بلکه تنش های تازه به وجود می آورند. آنها تغییر و چالش را دوست دارند و فعال، هدفمند و انعطاف پذیر هستند.
از آنجایی که افراد استعداد آموختن انواع پاسخ ها را در موقعیت های گوناگون دارند رشد روانی می تواند در هر سنی صورت پذیرد. شخصیت در اوایل کودکی تثبیت نمی شود، هر چند که تاثیرات کودکی برخی افراد نیرومند می ماند. تجربیات اوایل کودکی فقط به اندازه ای اهمیت دارد که در حال حاضر وجود داشته باشند.
با اینکه جامعه در شکل دهی شخصیت تا اندازه ای تاثیر دارد، اما آلپورت معتقد بود که ماهیت بشر را توجهی نمی کند. او باور داشت عواملی که شخصیت را شکل می دهند به اندازه خود شخصیت اهمیت ندارند. وراثت، محیط، و ماهیت ارگانیزم اهمیت دارند اما انسان ها اصولا تاثیرگذار هستند و آزادند تا از دستورات رایج جامعه تبعیت کنند یا روند زندگی خودشان را در پیش بگیرند.
با این حال افراد کاملاً آزاد نیستند. آلپورت رویکرد آزادی محدود را اختیار کرد. او از دیدگاه هایی که آزادی مطلق را میسر می دانند، انتقاد کرد اما در عین حال با دیدگاه های روان کاوی و رفتاری که اراده آزاد را انکار می کنند نیز مخالف بود.
آلپورت از این نظر میانه رو بود. اگر چه اراده آزاد وجود دارد اما برخی افراد بیشتر از دیگران توانایی تصمیم گیری دارند. آدم سالم از کودک یا بزرگسالی که شدیداً آشفته است، آزادی بیشتری دارد.
نظر آلپورت در مورد انسان بیشتر غایت شناختی است تاعلیتی. شخصیت تا اندازه ای تحت تاثیر تجربیات گدشته قرار دارد اما رفتارهایی که ما را انسان می کنند، آنهایی هستند که توسط انتظارات ما درباره آینده برانگیخته می شوند.
به عبارت دیگر ما در صورتی آدم های سالمی هستیم که هدف ها و آرزوهایی برای آینده داشته باشیم. همگی با هم فرق داریم نه به ین علت که از سایق های بنیادی متفاوتی برخورداریم بلکه به این علت که اهداف و مقاصد مختلفی داریم که خودمان آنها را تعیین کرده ایم.
رشد شخصیت همواره در بستر اجتماعی صورت می گیرد، اما آلپورت تا اندازهای بر عوامل اجتماعی تاکید کرد. او اهمیت تاثیرات محیطی را در کمک به شکل دهی شخصیت قبول داشت، انا اصرار داشت که شخصیت زندگی مستقلی برای خودش دارد.
فرهنگ می تواند بر زبان، معیارهای اخلاقی و ارزش های افراد تاثیر بگذارد اما اینکه هر فردی چگونه به نیروهای فرهنگی واکنش نشاندهد به شخصیت بی نظی راو و انگیزش بنیاد وی بستگی دارد.
به طور خلاصه آلپورت نظر خوش بینانه ای دربارهانسان داشت و معتقد بود انسان ها دست کم آزادی محدودی داند. انسانها موجوداتی هدف گرا و تاثیرگذار هستند و نیروهای گوناگونی آنها را با انگیزه می کنند که بیشتر آنها در قلمرو هشیاری قرار دارند.
تجربیات اوایل کودکی اهمیت نسبتاً کمی دارند و فقط تا حدی که در حال حاضر وجود داشته باشند مهم هستند. هم تفاوت ها و هم شباهت های بین افراد اهمیت دارند، اما در روانشناسی آلپورت، روی تفاوت های فردی و بی نظیری بیشتر تاکید شده است.
دیدگاه